Адамды адам еткен – кітап, адамзат еткен – кітапхана
Әбіш Кекілбаев
Тарих тереңіне сүңгіген саиын, жүріп өткен арбір жол, әрбір оқига аңызга айналады. Өткенге көз жүгіртсек, періште махаббатымен халық есінде мәңгі сақталган гашықтар көп. Олардың өм/р дастанына айналган сырлы да шежірелі махаббатын таланттылар ән-жырга қосып, шығармаларына арқау еткен. Ғашықтар оңгімесі негізінде Маңгыстау тарихына үңілсек, тамылжыта айтып, тамсана тыңдар гажайыптар бұл далада да жоқ емес.
Еліміздің тәуелсіздігі өткен тарихымызды терең зерделеп, барымызды бағамдауға, жоғымызды түгендеуге жол ашты. Ел есіндегі әулие- әмбиелеріміз бен батыр бабаларымыздың, билеріміз бен сахи-мырзаларымыздың ел алдындағы еңбектерін кеңінен дәріптеп, лайықты бағаларын беруге, құрмет көрсетуге мүмкіндік туды.
Жалпыұлттық деңгейде «Мәдени мура» бағдарламасын жасау бұдан бес жыл бурын, 2003 жылы Елбасының Қазақстан халқына Жолдауынан бастау алған болатын. Содан бері кезең-кезеңмен бағдарламалар түзіліп, көптеген іс-шаралар жүзеге асты. Ал, 2007 жылдан бері еліміздегі тарихи-мәдени маңызы бар ескерткіштерді қалпына келтіру жұмыстары жүйелі де жедел жүріп, оқулықтар мен әдеби кітаптар шығарылды. 2007-2009 жылдарға арналған өңірлік бағдарлама да осы істердің жалғасы.
Маңғыстаудың қай атаулы тұлғасы да мені бей-жай қалдырып көрген жоқ. Ал, Оразмұханбет-Орекең (құжатта жазылған есімімен атағанды жөн көрдім. -Ә.С) болса сірә орны бөлек қой. Ол кешенді зерттеу тақырыбы. (Бұрын да болған, енді тіпті бола түседі). Бұл мәселеде менде қордаланған тәжірибе алдымен құжатты дерекке жүгіну. Орекең жайлы олар 1990 жылдары жоққа тән. 1986 жылы Ленинградқа барған сапарымда жанама деректер болмаса, тікелей өнжеулі ештеңе қолыма туспеді
В 1993-94 годах Западно-Казахстанской археологической экспедицией в Тупкараганском районе в местности Дикилтас была исследована каменная гробница 3-1 веков до н. э., вошедшая во многие учебники и исторические издания. Гробница в плане представляла собой круглое сооружение диаметром 12 метров с тремя погребальными камерами и коридором-дромосом, ориентированным в южном направлении.
Облыс әкімінің тапсырмасымен Иран жеріне биыл да сапарға аттандық. Бұл жолғы міндетіміз көп ұзамай 125 жылдық мерейтойы облыс көлемінде аталып өтілетін белгілі ғалым, үлкен діни қайраткер Оразмағамбет Тұрмағамбетулы туралы деректер жинау болатын. Өткен жылы барғанымызда ғалымның мұрағаттары сақталған баласы Ебжанның Маңғыстауға кетіп қалуына байланысты кездесе алмаған едік. Алдын-ала ағамызбен хабарласып әрі жолбасшы, әрі аудармашы қызметін атқаратын Нияз Тобыш ініміз екеуміз түн ортасында Тегеранға келіп қондық. Алдымыздан күтіп турған ағайынның көлігіне отырып, Бендер Түрікмен қаласына да келдік.
Маңғыстаудағы жартас суреті, ондағы таңбалар жөнінде А.Г. Медоев, М. Меңдіқұлов, М.А.Мирзоев, өзіміздің Есекең, Есбол Өмірбаев өз еңбектеріне арқау еткен еді. Әсіресе Маңғыстау тас ғасырын көп зерттеген А.Г. Медоев Маңғыстаудағы жартас бетіндегі сурет таңбалар туралы "... оларды саяси плакаттың әуел бастағы белгі нышаны ретінде де қарастыруға болады. Қалың елге ыкпал әсері жағынан олар орхон үндеулерінен кем түспеген. Олар әмбеге аян, ұғынықты болып келеді.
Республика шеңберінде «Киелі мүрамызға тағзым» шарасы басталды. «Нұр Отан» партиясы мұрындық болып отырған шараның көздегені - бай тарихи-мәдени мұрамызды кеңінен насихаттап, оны ұрпақ санасына сіңіру. Партияның Маңғыстау облысындағы бөлімшесі акция барысында биыл арнайы экспедиция ұйымдастырып, аймақ үстімен өткен «Жібек жолы» бойындағы ескерткіштерді аралап, көне жәдігерлерді зерттеуді жоспарлап отыр.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
